Theo quan niệm dân gian xưa của ông bà ta thì Bộ Tam Sên là một lễ vật quan trọng tượng trưng cho Thổ – Thủy – Thiên và không thể thiếu trong các lễ cúng dâng lên các vị thần linh.
Đặc biệt quan niệm cúng Tam Sên chỉ có ở người dân Nam Bộ và không có ở khu vực Bắc Bộ hay Trung Bộ.
Tam Sên là gì?
Tam Sên (hay còn gọi là “tam sinh” hoặc “tam sanh”) được hiểu là 3 loài vật sinh sống ở 3 môi trường hoàn toàn khác nhau bao gồm:
- Loài vật sống trên mặt đất (tượng trưng cho Thổ)
- Loài vật sống dưới nước (tượng trưng cho Thủy)
- Loài vật sống trên trời (tượng trưng cho Thiên)
Thế nên Tam Sanh còn chính là 3 loài trong “thai sanh, noãn sanh và thấp sanh”. Trong đó,
- “Thai sanh” là loài sinh ra từ việc mang thai như heo, bò,…
- “Thấp sanh” là loài sinh ra nơi ẩm thấp, tự nhiên như tôm, côn trùng,….
- “Noãn sanh” là loài sinh ra từ trứng như gà, vịt,…
Ngoài ra, “bộ tam sên” Theo Phật học tinh yếu: “Bốn loài sinh từ thai, noãn, thấp, hóa sinh. Do nghiệp lực chiêu cảm thành sinh ra trong bốn cách gọi là tứ sanh:
- Noãn Sanh (s, p: aṇḍaja-yoni, 卵生) là loài sanh ra từ trứng như gà, rắn, cá, kiến, v.v.
- Thai Sanh (s: jarāyujā-yoni, p: jalābu-yonija, 胎生) là loài hữu tình được sanh ra từ thai mẹ như người, voi, ngựa, trâu, khỉ, lợn, dê, v.v.
- Thấp Sanh (s: saµsvedajā-yoni, p: saṃseda-yonija, 濕生) là loài sanh ra từ những nơi khí ẩm thấp như nhà xí hôi hám, thịt thối, cỏ cây, v.v., như sâu bọ, mối, v.v.
- Hóa Sanh (s: upapādukā-yoni, p: , opapātika, 化生) là dựa vào nghiệp lực mà sinh ra như chúng sanh cõi trời và cõi địa ngục.
Bên cạnh bộ tam sên, người dân hiện nay còn sử dụng cá lóc nướng để cúng Thần tài. Theo đó, cá lóc sẽ được đem đi nướng trui nguyên con đồng thời để nguyên vi vảy cũng như không cắt đuôi. Sở dĩ cá lóc phải để nguyên con bởi nó tượng trưng cho lòng thành kính của con cháu đối với ông bà tổ tiên trước kia phải trải qua tháng ngày khai khoang khó khăn, khổ cực.
Ý nghĩa của bộ Tam Sên trong lễ cúng của người Việt
Dưới đây là những ý nghĩa quan trọng của bộ Tam Sên khi dâng lên thần linh.
- Lễ vật tượng trưng cho Thổ – Thủy – Thiên.
- Mang ý nghĩa cao cả tốt đẹp của dân gian người Việt.
- Tạ lễ thể hiện sự thành tâm của chủ nhà đối với thần linh.
- Thể hiện sự am hiểu về lễ nghi, tâm linh.
- Tạo nên tinh thần thoải mái, lạc quan trong công việc.
Bộ Tam Sên gồm những gì?
Khi chuẩn bị bộ tam sên thì mọi người phải chọn nguồn thực phẩm sạch, tươi ngon nhất bởi đó là tấm lòng thể hiện của bản thân gia đình với các thần linh.
Lễ vật cúng Bộ Tam Sên bao gồm những thứ sau:
- 1 miếng thịt ba chỉ luộc – Tượng trưng cho Thổ.
- 1 quả trứng luộc ( trứng gà hoặc trứng vịt) – Tượng trưng cho Thiên.
- 3 con tôm luộc (có thể thay thế bằng 1 con cua luộc) – Tượng trưng cho Thủy.
Lễ cúng nào sử dụng Bộ Tam Sên?
Các lễ cúng sử dụng bộ tam sên trong trong văn hóa người Việt có thể kể đến:
- Bộ tam sên cúng khai trương
- Bộ tam sên cúng thần tài
- Bộ tam sên cúng ngày vía thần tài
- Bộ tam sên cúng đất đai
- Bộ tam sên cúng sửa nhà mới nhập trạch
- Bộ tam sên cúng Thôi nôi
- Bộ tam sên cúng Đầy tháng
Những mâm cúng này có các lễ vật đa phần tương đối giống nhau, được sử dụng những thứ có trong đời sống thường ngày của chúng ta rồi kết hợp với bộ tam sên để kính dâng lên các Thần Linh.
Lễ vật khách đi kèm Bộ Tam Sên trong lễ cúng
Bên cạnh bộ Tam Sên thì trong lễ cúng cần có những lễ vật khác, bao gồm:
- Trái cây mâm ngũ quả.
- Hoa cúc kim cương tươi.
- Nhang rồng phụng.
- Đèn cầy.
- Gạo hũ trắng.
- Muối hũ trắng.
- Trà khô bắc.
- Rượu nếp trắng.
- Nước trắng.
- Giấy cúng động thổ.
- Bánh kẹo.
- Trầu cau tươi.
- Chè đậu trắng.
- Xôi gấc đậu xanh.
- Cháo trắng.
- Bánh hỏi.
Lưu ý với Bộ Tam Sên cúng Tần Tài và Thổ Địa
Thần Tài và Thổ Địa là hai vị thần được mọi nhà thờ cúng với mong muốn sự bình an, sung túc cho gia đình.
Khi cúng Thần Tài Thổ Địa thì nên lưu ý các vấn đề sau:
- Không được thiếu đĩa bộ Tam Sên.
- Đặt bộ Tam Sên ở vị trí thấp dưới đất và hướng ra mặt cửa chính.
- Hàng ngày bạn phải thắp hương cho bàn thờ Thần Tài, Thổ Địa từ 6h – 7h sáng, chiều từ 6-7h, mỗi lần thắp 5 cây nhang.
- Thay nước uống trong lúc thắp nhang và phải thường xuyên thay nước trong lọ hoa.
- Không được để các con vật như chó, mèo quấy phá bàn thờ Thần Tài, Thổ Địa.
- Lễ vật như gạo, muối khi cúng xong. Hãy giữ lại dùng để lấy lộc không nên rải ra bên ngoài sẽ mất lộc của gia đình.
- Vàng bạc, quần áo khi cúng xong mang ra ngoài đốt.
- Rượu hay nước cúng thì đứng bên ngoài cửa tưới vào nhà, việc này có ý nghĩa là mang lộc vào nhà.
- Bộ Tam Sên, các loại hoa quả, trái cây, chè xôi thì chia cho các thành viên trong nhà ăn, không nên chia cho người ngoài vì sẽ bị mất lộc. Giờ thì câu hỏi cúng tam sên xong có ăn được không đã được giải đáp rồi đấy.
Bài khấn cúng Thần Tài, Thổ Địa
Văn khấn thần tài thổ địa dùng cho các cửa hàng, doanh nghiệp, công ty để lấy vía Thần Tài ngày mùng 1 và ngày rằm hàng tháng.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Chúng con lạy chín phương Trời, chúng con lạy mười phương Chư Phật, Chư phật mười phương.
Chúng con kính lạy các ngài Hoàng Thiên Hậu Thổ chúng con lạy các chư vị Tôn thần.
Chúng con kính lạy các ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân.
Chúng con kính lạy các Thần tài vị tiền.
Chúng con kính lạy các ngài Thần linh, các vị Thổ địa cai quản trong xứ này.
Tín chủ con là …………………………………………….Ngụ tại………………………………………………….
Hôm nay là ngày…… tháng….… năm…….. là ngày lành tháng tốt.
Chúng con chủ thành sửa biện, hương hoa, lễ vật, kim ngân, trà quả và các thứ nghiêm nghị cúng dâng, bầy ra trước án kính mời ngài Thần Tài tiền vị.
Chúng con cúi xin Thần Tài thương xót tín chủ, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành của chúng con, thụ hưởng lễ vật phù trì tín chủ chúng con an ninh khang thái, mọi điều vạn sự tốt lành, gia đạo hưng long thịnh vượng,mọi lộc tài tăng tiến, tâm đạo mở mang, sở cầu tất ứng, sở nguyện tòng tâm.
Chúng con với các lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ và chúng con cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
